پنجشنبه ۱۲ تير ۱۴۰۴ - 
امیرمحمد کوچک‌زاده، نویسنده گفتار متن مستند «جمال الدین» :
شخصیت سید جمال الدین اسدآبادی بدلیل منظومه فکری پیشرو و انتقادی اش و همچنین سبک زندگی تخصصی و عموما پوشیده و چارچوب مدارش ، برای عموم ناشناخته بوده و اطلاع جامعه از او با گرایشات ایدئولوژیک همراه بوده و تا حد زیادی سطحی و پوسته ای است. نشانه یابی عملکردی از زندگی سید جمال، تاکید موکدی بر سه گانه روشنفکری دینی، فقه پویا و تمدن سازی اسلامی در حوزه شناختی و همچنین استعمارستیزی خارجی ( ممانعت از نفوذ اجنبی به کشور و دستگاه حاکمه) و استثمارزدایی داخلی ( مقابله با حاکمان مستبد و خود ویژه بین) دارد. بر این قاعده، سید جمال در عین حال که یک روشنفکر دینی است ، نوعی مبارز در مقابل استعمار بوده و بعنوان نیروی اپوزیسیون در مقابل حکام داخلی، شناخته می شود. امیرمحمد کوچک‌زاده، نویسنده گفتار متن مستند «جمال الدین» معتقد است از آنجا که جمال‌الدین اسدآبادی شخصیتی جنجالی در تاریخ ایران و اسلام است، زندگی او برای مخاطب جذاب خواهد بود.
کد خبر: ۳۹۳۲۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۲
نقد و تجدیدنظر دینی؛
روشن است که نقد یک نظریه و اعلام ناسازگار بودن آن با اسلام به هیچ وجه به معنای تکفیر صاحب آن نظریه نیست. ادعای ناسازگاری یک نظریه با اسلام غیر از ادعای خروج صاحب آن نظریه از اسلام است؛ دومی همان تکفیر اصطلاحی است، اما اولی نقد و داوری درباره‌یِ یک نظریه است، فارغ از اینکه صاحب نظریه کیست و چه دینی دارد. این یکی از حقوق مسلم هر اسلام‌شناسی است که نظریه‌ای را نقد و آن را سازگار یا ناسازگار با اسلام اعلام کند، مگر اینکه کسی اهل تصویب باشد و برای اسلام حقیقت و واقعیتی ورای فهم انسان‌ها قائل نباشد، بلکه آن را برساخته‌یِ انسان‌ها بداند، که در این صورت اصولاً اسلام‌شناسی و ارائه‌یِ قرائت جدیدی از اسلام نیز معنای محصلی نخواهد داشت.
کد خبر: ۳۸۳۰۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۱۳
حجت الاسلام والمسلمین ایازی؛
مانع دیگری که به نظر من سخت‌تر و سنگین‌تر است و شاید بشود گفت عاملیت افراد سودجو است جریان قوی حوزه‌ها بر اساس نگاه سنتی است. اکثریت در حوزه‌های علمیه را فقهای سنتی تشکیل می‌دهند و تحول در دیدگاه ایشان هم معمولاً زمان‌بر است. با وجود همه تحولاتی که در دنیا رخ داده، اگر این نگاه بخواهد تغییر پیدا کند نیازمند زمان و آگاهی و فهم تغییرات در مناسبات اجتماعی است. این تغییرات چه خوب باشد و چه بد، امروز واقعیت است.
کد خبر: ۳۷۰۹۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۲
محمد علی عسگری؛
روشنفکران دینی پیش از انقلاب مرتکب یک اشتباه ناخواسته و بزرگ شدند که اگر از آن درس‌های کافی گرفته نشود می‌تواند به شکلی دیگر دوباره تکرار گردد. هنوز فراموش نکرده ایم که در دهه‌های چهل و پنجاه با رونق گرفتن و گسترش فعالیت گروه‌های مارکسیستی برخی از روشنفکران مسلمان نیز بر آن شدند تا به اسلام لباسی نو پوشانده و هم تراز با گفتمان مسلط آن روزگار از آن دفاع کنند. درهمین پیوند بودکه یک باره سخن از ایده ئولوژی اسلامی، تشکیلات و سازماندهی حزبی، جامعه بی طبقه توحیدی، حاکمیت جبری و تاریخی طبقه مستعضف، دیالکتیک توحیدی، رهبری امت و تعمیم امامت، اقتصاد توحیدی و بانکداری اسلامی و ... سخن به میان آمد.
کد خبر: ۳۶۹۷۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۷
پروژه فکری حسن حنفی؛
مجید مرادی ضمن اشاره به پروژه فکری حسن حنفی که مبنی بر عینیت‌بخشی به باور‌های اسلامی در جامعه و تولید الهیات انسان‌محور بود، تصریح کرد: ایشان معتقد بود که فهم سنتی مسلمانان را در حاشیه نگه می‌دارد و ما باید به متن تاریخ وارد شویم.
کد خبر: ۳۶۴۵۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۶
نظام بهرامی کمیل:
نظام بهرامی کمیل در متنی با عنوان ملتی که هم خدا را می‌خواهد هم خرما! معتقد است که درآمیختن دوگانه‌های متضاد با یکدیگر، نه تنها کاری از پیش نمی‌برد، بلکه باعث هدر رفت منابع می‌شود. شاید در نگاه اول و تک سطحی، صحبت‌های ایشان درست بنظر برسد، اما ضمن حفظ احترام نویسنده باید گفت که در برخی از حوزه‌ها، با پارادایم‌ها مواجه هستیم و برخورد پارادایمیک نیازمند نظریه پردازی برای راه سوم است. بعنوان مثال برخورد فیزیک نیوتنی با فیزیک کوانتومی، هندسه اقلیدسی با هندسه نااقلیدسی و .... در خصوص ترکیب علم و دین، نیازمند نظریه پردازی در موچ چهارم شناخت بشری هستیم. در خصوص اجماع سیاست و دین، نیازمند نظریه پردازی در فقه پویا و کنار نهادن تدریجی فقه سنتی هستیم و.. اگر اقدامی در خصوص نظریه پردازی و مواجهه پارادایمیک صورت نگیرد، باید حق را به نویسنده متن (نظام بهرامی کمیل) داد و اگر اقدام پارادایمیک و تلاش برای نظریه پردازی صورت گیرد، با نوعی جهش توسعه‌ای و تمدنی مواجه خواهیم شد. بحث کرسی‌های نظریه پردازی مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز با همین دیدگاه توصیه شده است.
کد خبر: ۳۵۹۷۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۷
یک اشتباه بزرگ؛
متاسفانه برخی در ذات اندیشه خود مردم را بسیار کم‌هوش و بی‌خبر تصور می کنند و این بزرگترین اشتباهی است که یک قدرت می تواند بکند.
کد خبر: ۳۵۸۶۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۹
سالروز در گذشت دکتر علی شریعتی؛
به راستی آیا تجربه ۴ دهه دوری از اولویت توسعه‌خواهی و اصول بدیهی اقتصاد کافی نیست؟ آیا تجربه بکارگیری اندیشه روشنفکران عقب‌مانده و ضد سرمایه، چیزی جز اضمحلال اقتصادی به بارآورده است؟ تولیدکنندگان، کارآفرینان و سرمایه‌داران ایرانی بایستی تا کجا از سخنان و نگاه وارونه‌ای که سرمایه‌داری را ادامه راه شیطان و استکبار می‌دانست! متضرر شوند؟
کد خبر: ۳۴۷۵۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۳۰
نظریه دین و قدرت؛
آقای رحمان لیوانی در یادداشتی در سایت زیتون (با عنوان: از این «روشنفکر دینی محترم» تا آن «روحانی محترم») ملاحظات خود را پیرامون جلسه‌ای بیان فرموده‌اند که در آن سه تن از آشنایان با اندیشه‌های دکتر عبدالکریم سروش نقد‌ها و پرسش‌های خود و نیز نقد‌ها منتشرشده را در فضای فکری بعد از طرح نظریه «دین و قدرت» یا نظریه «هماهنگی قدرتی دینی با سایر جلوه‌های قدرت در تکون دین و فهم آن» بیان کردند و پاسخ شنیده‌اند. ایشان پنج نکته ناصواب را در این جلسه یافته و طرح نموده‌اند که در زیر آمده است.
کد خبر: ۳۳۷۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۱
یادداشت میرسعید موسوی کریمی؛
ماجرای این نوشتار از جایی شروع شد که در کانال واتس‌اپ متعلق به اساتید یکی از دانشگاه‌ها، یکی از اساتید محترم متن زیر را از جزوۀ ایمان و تعقلِ مصطفی ملکیان، تحت عنوان “چرا در جهان معاصر قدرت اقناع مهمتر از بزرگی شخصیت است؟
کد خبر: ۳۳۵۹۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۵
پشت حوصله ابرها؛
سروش دباغ پژوهشگر ایرانی حوزهٔ دین، فلسفه و ادبیات است. او هم‌اکنون مدیریت مؤسسهٔ معرفت و پژوهش در تهران و بنیاد فرهنگی سهروردی در تورنتوی کانادا را برعهده دارد و در دانشگاه تورنتو به‌عنوان پژوهشگر مشغول به فعالیت است؛ دباغ از جمله نواندیشان دینی است که به‌مدد مفاهیم خاصی که برساخته، سراغ دینداری در جهان امروز و سالک مدرن رفته است. از جملهٔ این مفاهیم می‌توان به «تن‌هایی معنوی»، «متافیزیک نحیف»، «کورمرگی» و «ذهن آگاهی» اشاره کرد که نقش زیادی در فهم چیستی زیست عارفانه و سلوک در روزگار کنونی ایفا می‌کنند.
کد خبر: ۳۳۳۷۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۹
در ایران
در ایران سخن‌گفتن از ارنست کاسیرر بدون نام‌بردن از استاد یدالله موقن دشوار است. وی با ترجمۀ برخی آثار مهم کاسیرر به فارسی و نیز نگارش کتابی دربارۀ او، نشان داد که مدرنیته و ارزش‌های روشنگری- دموکراسی، حقوق بشر، آزادی، تکثرگرایی و غیره- تنها راه مقابله با دیکتاتوری است. کاسیرر این امکان روشنگری برای مقابله با دیکتاتوری را پیش از شروعِ جنگِ جهانیِ دوم گوشزد کرده بود، که غرق‌شدنِ روشنفکرانِ آلمانی در انواعِ ایدئولوژی‌های چپ و راست و نسبت‌دادنِ تمامِ ضعف‌ها و بدی‌های جامعۀ مدرن به نظامِ سرمایه‌داری و، بدتر از آن، به مدرنیته سبب شد که چشم روشنفکران خیلی دیر بر این امکانِ بازدارنده گشوده شود.
کد خبر: ۳۲۸۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۹
واکنش به اظهارات جدید سروش
اظهاراتِ اخیر دکتر سروش درباره دین و قدرت واکنش های زیادی را در بین محققان دینی برانگیخته است.
کد خبر: ۳۲۲۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۳
یادداشت مهراب صادق‌نیا:
حجت‌الاسلام مهراب صادق‌نیا در یادداشتی تلگرامی با عنوان «عبدالکریم سروش و تاب‌آوری روشنفکری دینی.» به نقد و بررسی شیوه تفکر دینی این نو اندیش اسلامی پرداخت.
کد خبر: ۳۲۰۹۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۷
درس دینداری
دکتر یاشار نوری اؤزتورک (Yaşar Nuri Öztürk) روشنفکر دینی ترک اول تیر ۱۳۹۵ در ۶۵ سالگی دارفانی را وداع گفت و به ابدیت پیوست. از دست دادن این روشنفکر برای ترکیه و جهان اسلام، مخصوصاً در این روزگار که باد‌های ناخوش تعصب‌ورزی و بیداد بنیادگرایی دینی، راه تنفس را سخت بر مسلمانان بسته است، ضایعه گرانی خواهد بود.
کد خبر: ۳۱۷۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۹
داریوش رحمانیان، عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران:
داریوش رحمانیان می‌گوید: مرحوم فیرحی بر فقه سیاسی تاکید می‌کرد که فقه اسلام و شیعه در ذات خود سیاسی است و این مساله را اساسا مفتاح تمدن و ترقی می‌دانست و بر این باور بود که اگر ما ایرانیان و شیعیان بخواهیم ترقی کنیم و تمدن جدید بسازیم باید فقه پویایی داشته باشیم.
کد خبر: ۳۱۱۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۲۳
یادداشت جانمحمد وطن پرست؛
چند سالی‌ست، در کنار تمام تقابل‌ها مضر و وحدت شکن در فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه، با تقابل بسیار خطرناک ملی‌گرایی و دین‌گرایی روبه‌رو شده‌ایم، تقابلی که شاید رقبا و دشمنان نظام و ملت ایران، بذر آن را بر زمین ریخته باشند، اما حاصلخیزی زمین فضای سیاسی – اجتماعی، به دلیل آغشته بودن خاک آن، به تعصبات کورکورانه، خودنمایی جهالت سیاسی، دینی و ملی، به رشد و توسعه این مورد کمک رسانده است.
کد خبر: ۳۰۸۶۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۷
کمبود آگاهی نسبت به پیشگامان
کمبود آگاهی داخلی نسبت به تولیدات و تلاش‌های علمی پیشگامان این جریان در جهان عرب مورد مغفولی است که در جهان امروز وجود دارد. در این میان نواندیشی دینی در جهان عرب تحت عنوان «التیار التجدیدی» در حال نقد و بررسی دستاورد‌های دوران نخست روشنگری است.
کد خبر: ۲۹۶۲۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۰۳
بررسی پرونده "گشودن رمان"؛
گزارش ماجرای شکایت دکتر حسین پاینده از دکتر لیلا صادقی به خاطر انتشار مطالبی درباره کتاب گشودن رمان، نوشتة پاینده را در اینجا بخوانید.
کد خبر: ۲۹۵۲۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۹
راه طی‌شده غرب‌شناسی؛
برخی شرق‌شناسی‌ها صرفا نگاه‌های جزئی‌نگرانه را معیار کار خود قرار می‌دهند. غرب‌شناسی تمدنی [می‌خواهد] نسبتی که میان جزئی‌نگری و کلان‌اندیشی نیاز است را تعریف کند. ما در این مجموعه تلاش کردیم تجربه‌های مختلف غرب‌شناسان انتقادی و اصالت‌باور را برجسته و تجربه آنها را نمایان کنیم و حداقل از سانسور روشنفکری بیرون بیاوریم.
کد خبر: ۲۹۲۱۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۳